Kỳ thi học kỳ I đang đến gần – đây là thời điểm quan trọng để học sinh THCS và THPT củng cố kiến thức và nâng cao kỹ năng làm bài. Trong số các môn thi, Ngữ Văn luôn được xem là “thử thách đặc biệt” – không chỉ đòi hỏi kiến thức mà còn yêu cầu cảm xúc, tư duy và khả năng diễn đạt. Vậy làm thế nào để đạt điểm cao môn Văn trong kỳ thi này? Hãy cùng Trí Đức Education khám phá những bí quyết ôn tập và làm bài hiệu quả dưới đây!
1. Nắm vững cấu trúc đề thi học kỳ I môn Ngữ Văn
Một trong những yếu tố quan trọng giúp bạn làm bài tốt chính là hiểu rõ cấu trúc đề thi.
Đề thi học kỳ I thường gồm 3 phần:
- Phần Đọc hiểu – chiếm 30% tổng điểm (khoảng 3 điểm)
Cách làm:
- Đọc toàn đoạn văn 1 lượt để nắm ý chính.
- Với câu nhận biết → trả lời ngắn gọn, chính xác.
- Với câu vận dụng → diễn đạt tự nhiên, bám sát nội dung.
👉 Mẹo: Luôn trích lại ý trong văn bản để đảm bảo đúng trọng tâm, không suy diễn.
- Phần Nghị luận xã hội – chiếm 20% tổng điểm (khoảng 2 điểm)
Cách làm:
- Viết đoạn văn 200 chữ theo bố cục 5 phần: Mở – Giải thích – Bàn luận – Mở rộng – Kết.
- Dẫn chứng ngắn, thực tế, tránh sao chép văn mẫu.
👉 Mẹo: Dành khoảng 20 phút, luyện viết nhanh và gãy gọn mỗi ngày 1 chủ đề để “chạy deadline” khi vào phòng thi.
- Phần Nghị luận văn học – chiếm 50% tổng điểm (khoảng 5 điểm)
Đây là phần quan trọng nhất quyết định điểm số toàn bài, yêu cầu học sinh hiểu sâu tác phẩm và biết cảm thụ văn học.
Cách làm:
- Ôn kỹ các tác phẩm trọng tâm: nội dung, nhân vật, chi tiết nghệ thuật.
- Khi làm bài, chia bố cục rõ ràng (Mở bài → Thân bài: 2–3 luận điểm → Kết bài).
- Mỗi luận điểm phải có dẫn chứng cụ thể và nhận xét riêng.
👉 Mẹo: Học theo sơ đồ tư duy để ghi nhớ mạch ý nhanh, viết mạch lạc mà không phụ thuộc vào văn mẫu.
👉 Việc nắm rõ cấu trúc đề giúp học sinh chủ động phân bổ thời gian và ôn tập đúng trọng tâm, tránh “học tủ – học lệch”.
2. Ôn tập theo chuyên đề trọng tâm
Hãy tập trung vào các chuyên đề quan trọng thường xuất hiện trong đề thi:
Với học sinh THCS, đề thi chủ yếu xoay quanh các văn bản quen thuộc và kỹ năng cảm thụ, diễn đạt cơ bản.
- Thơ hiện đại Việt Nam, các tác phẩm như Đồng chí, Bếp lửa, Ánh trăng, Viếng lăng Bác…….. thường xuất hiện với những câu hỏi yêu cầu nêu nội dung chính, hình ảnh nghệ thuật tiêu biểu và cảm xúc của tác giả. Học sinh nên tóm tắt ý chính từng khổ thơ bằng câu ngắn gọn, hoặc sử dụng sơ đồ tư duy để hệ thống mạch cảm xúc của bài.
- Truyện ngắn và tác phẩm tự sự, những văn bản như Lão Hạc, Chiếc lược ngà, Lặng lẽ Sa Pa thường được dùng để kiểm tra khả năng phân tích nhân vật và rút ra bài học nhân sinh. Cách ôn hiệu quả là lập bảng so sánh các nhân vật chính, tình huống truyện và thông điệp mà tác phẩm gửi gắm.
- Nghị luận xã hội trong đề thi THCS thường xoay quanh những chủ đề gần gũi như lòng nhân ái, ước mơ, tinh thần học tập hay trách nhiệm với bản thân. Học sinh chỉ cần nắm chắc bố cục đoạn văn 200 chữ và luyện viết ngắn gọn, rõ ý mỗi ngày.
- Bên cạnh đó, phần tác giả – tác phẩm cũng chiếm một lượng điểm nhất định, yêu cầu ghi nhớ tên tác giả, hoàn cảnh sáng tác, nội dung và giá trị nghệ thuật tiêu biểu.
Với học sinh THPT, đề thi có mức độ phân tích cao hơn, đòi hỏi khả năng lập luận và cảm thụ văn học sâu sắc
- Thơ hiện đại, các bài như Tây Tiến, Việt Bắc, Sóng, Đất nước thường được chọn để kiểm tra năng lực phân tích hình tượng, giọng điệu, và phong cách nghệ thuật. Khi ôn tập, học sinh cần hiểu bối cảnh sáng tác, tư tưởng chủ đạo và luyện cách viết mở đoạn, kết đoạn thể hiện cảm nhận cá nhân.
- Văn xuôi, các tác phẩm như Vợ nhặt, Vợ chồng A Phủ, Chiếc thuyền ngoài xa, Rừng xà nu là trọng tâm. Khi ôn, nên chú ý các chi tiết nghệ thuật mang tính biểu tượng và cách nhà văn thể hiện giá trị nhân đạo, hiện thực của thời kỳ.
- Nghị luận xã hội ở bậc THPT thường mở rộng hơn, đề cập tới lý tưởng sống, bản lĩnh, trách nhiệm công dân hay sức mạnh của tri thức – vì vậy học sinh cần luyện lập luận logic, dẫn chứng đa dạng, và giữ giọng văn tự nhiên, có suy nghĩ riêng.
- Ở nội dung tác giả – tác phẩm, cần ôn sâu về phong cách nghệ thuật, giọng điệu và thông điệp nhân văn của từng nhà văn, nhà thơ; có thể sử dụng bảng tổng hợp với các cột “Tác giả – tác phẩm – phong cách – nội dung – nghệ thuật” để ghi nhớ có hệ thống.
🎯 Mẹo nhỏ: Hệ thống hóa kiến thức bằng sơ đồ tư duy, bảng tóm tắt hoặc flashcard để dễ nhớ và ôn tập nhanh hơn.
3. Rèn luyện kỹ năng viết bài – chìa khóa để “ghi điểm”
Một bài Văn hay không chỉ đúng ý mà còn cần có cảm xúc và lập luận rõ ràng.
- Mở bài: Ngắn gọn, gợi cảm và giới thiệu vấn đề một cách tự nhiên.
- Thân bài: Triển khai mạch lạc, có dẫn chứng cụ thể, phân tích sâu sắc và liên hệ thực tế khi cần.
- Kết bài: Đọng lại ấn tượng bằng cảm xúc hoặc thông điệp ý nghĩa.
💡Học sinh nên luyện viết thường xuyên, có thể viết lại những đề từng làm sai hoặc tham khảo bài mẫu chất lượng để trau dồi cách diễn đạt.
4. Bí quyết “vượt vũ môn” trong phòng thi
Khi bước vào phòng thi, hãy ghi nhớ những “chiến thuật” sau:
- Quản lý thời gian hợp lý: Dành 20% thời gian cho đọc hiểu, 30% cho nghị luận xã hội và 50% cho nghị luận văn học.
- Trình bày sạch đẹp, mạch lạc: Giúp giám khảo dễ đọc và thiện cảm hơn.
- Trích dẫn chính xác, thể hiện cảm xúc chân thành: Đây là yếu tố khiến bài làm của bạn “có hồn” và nổi bật giữa hàng trăm bài khác.
💬 “Học Văn không chỉ là học chữ, mà còn là học cách cảm – cách sống. Khi hiểu và yêu văn chương, điểm số sẽ tự nhiên đến cùng sự tự tin.”
Nếu bạn đang muốn nâng điểm môn Ngữ Văn nhanh chóng trước kỳ thi học kỳ, hãy tham gia khóa Luyện thi online môn Văn cùng Trí Đức Education – học sinh được hướng dẫn bởi đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm, bài giảng sinh động và hệ thống đề luyện bám sát chương trình.
👉 Đăng ký ngay để được tư vấn miễn phí: https://triducedu.vn/
